ТІЛДІК ҚОЛДАНЫСТАҒЫ «МІНӘЖАТ» КОНЦЕПТІСІНІҢ РУХАНИ АКСИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЙНЕСІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.1.76.010Кілт сөздер:
мінәжат, концепт, тіл, мәдениет, құндылық, аксиологиялық бейне, этнос, сугестикаАннотация
Мақалада тілдік қолданыстағы «Мінәжат» концептісінің рухани аксиологиялық бейнесі қарастырылып, оның лингвопрагматикалық, лингвомәдени аспектілері айқындалады.
Зерттеудің мақсаты: тілдік мәтіндерді талдау арқылы адамның қандай құндылықтарға сүйеніп мінәжат ететінін анықтау арқылы «мінәжат» концептісінің рухани аксиологиялық бейнесін ашу.
«Мінәжат» концептісіне қатысты өлеңдердегі тілдік бірліктерді талдаудың барысында нақты бір ұлтқа тән әлемнің тілдік бейнесінің ерекшеліктерін айқындауда бақылау мен бағалау, жинақтау, жүйелеу, сипаттау, талдау, саралау және жалпылау тәрізді жалпы ғылыми әдістермен қатар дистрибуциялық талдау, концептілік талдау, формалды тілдік талдау, тілдік аналогия жасау, тілдік модельдеу әдісі сияқты лингвистиканың өзіндік әдістері мен тәсілдері қолданылды. Бұл ретте бағалау мен фреймдік талдау әдістерінің көмегімен «мінәжат» концептісіне тән құндылықтар анықталып, оның рухани аксиологиялық бейнесінің схемасы жасалды.
Тілдік қолданыстағы «Мінәжат» концептісіне қатысты мәтіндердің негізінде ғибадат ету мен рухани құлшылықтың тілдік танымдық сипаты қарастырылды. Сол арқылы мінәжатқа негізделген мәтін авторының көзқарасы мен қазақ халқының дүниетанымы, мәдениеті, ділі мен діні туралы бірқатар ақпарат лингвокогнитивтік және лингвоаксиологиялық аспектіде зерттелді.
Алғаш рет зерттеу барысында тілдік бірліктерді талдаудан алынған схеманың негізінде мінәжат концептісінің құндылықтық тұрғыдағы анықтамасы беріледі.
Зерттеудің практикалық мәні: лингвист ғалымдар, дінтанушылар мен психолог мамандар, тіл білімі саласында білім алып жүрген студенттер өз зерттеулерінде мақалада қолданылған зерттеу әдістері мен тактикаға жүгініп, әртүрлі концептілердің рухани-аксиологиялық бейнесін толығырақ ашып, олардың құндылықтық тұрғыдағы анықтамасын айқындап, тілдік бірліктердің сугестикалық әлеуетін бағалай алады.
