ӘБІШ КЕКІЛБАЕВТЫҢ «КҮЙ» ПОВЕСІНІҢ ҚАЗАҚ ТІЛІНЕН ОРЫС ЖӘНЕ АҒЫЛШЫН ТІЛДЕРІНЕ АУДАРМАЛАРЫНДАҒЫ ПРАГМАТИКАЛЫҚ АДАПТАЦИЯ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.3.78.0033Кілт сөздер:
шет тілді білім, жоғары білім, құзыреттілік, кәсіби-бағытталған құзыреттілік, мәдениетаралық-коммуникативті құзыреттілік, білім беру технологиясы, инновативті қатысым, дидактикалық базисАннотация
Мақала Әбіш Кекілбаевтың «Ұмытылған жылдар балладасы» шығармасының қазақ тілінен орыс және ағылшын тілдеріне аудармаларындағы прагматикалық бейімделу ерекшеліктерін зерттеуге арналған. Мәдени-философиялық дәстүрлерге терең енген әдеби мәтіндердің аудармалары тілдік шеберлікті ғана емес, мәдени контекстті де терең түсінуді талап етеді. Зерттеудің мақсаты – түпнұсқаның прагматикалық әлеуетін сақтауға мүмкіндік беретін тиімді стратегиялар мен әдістерді анықтау. Зерттеу қазақ әдебиетін жаһандық контексте тереңірек түсіну және бағалау үшін маңызды. Сондай-ақ мәдени контексті күшті шығармаларды аудару саласындағы болашақ зерттеулердің көкжиегін кеңейтеді. Бұл зерттеудің жаңашылдығы Әбіш Кекілбаевтың «Ұмытылған жылдар балладасының» қазақ тілінен орыс және ағылшын тілдеріне аудармаларының прагматикалық бейімделуін талдауға инновациялық көзқараста. Аударма тәсілдеріндегі айырмашылықтар мен түпнұсқаның мәдени ерекшелігінің сақталуына мән беретін салыстырмалы талдау алғаш рет жүргізілді. Жұмыс мәдени, лингвистикалық және философиялық перспективаларды біріктіреді, прагматикалық бейімделудің жаңа стратегияларын ұсынады және мәдени бай мәтіндерді аудару саласындағы болашақ зерттеулердің көкжиегін кеңейтеді. Зерттеу әдістемесі түпнұсқа мәтіні мен оның аудармаларын салыстырмалы талдауға негізделген. Зерттеу барысында орыс тіліндегі аудармада мәдени ерекшеліктер көбірек сақталғаны, егжей-тегжейлі және поэтикалық болғаны, ал ағылшын тіліндегі аудармасы қазақ мәдениетінен бейхабар оқырмандар үшін ықшам әрі ықшам болғаны анықталды. Екі аудармада да негізгі метафоралар мен архетиптер сақталған, бірақ аударма тілдің ерекшеліктеріне байланысты олардың интерпретациясы әртүрлі болуы мүмкін. Зерттеудің құндылығы оның мәдени контексі күшті әдеби шығармалардың аударма стратегияларын зерттеуге елеулі үлес қосуында. Қазақ әдебиетінің аударма өнері туралы құнды білім ұсынып, оның әлемдік әдеби кеңістікке кеңінен танылуына ықпал етеді. Практикалық маңыздылығы зерттеу нәтижелері аудармашылар мен прагматикалық бейімделу стратегияларын әзірлейтін зерттеушілерге пайдалы болуы мүмкін.
