КОГНИТИВТІ ЖӘНЕ ПРАГМАТИКАЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРДЕГІ АҒЫЛШЫН ЖӘНЕ ҚАЗАҚ МАҚАЛДАРЫН САЛЫСТЫРМАЛЫ ТҮРДЕ ТАЛДАУ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.1.76.020Кілт сөздер:
ағылшын мақалдары, қазақ мақалдары, когнитивтік талдау, прагматикалық талдау, салыстырмалы зерттеу, метафора, лингвистикалық нюанстар, даналықАннотация
Бұл зерттеу ағылшын және қазақ мақалдарының когнитивтік және прагматикалық аспектілерін зерттеп, осы тілдік өрнектерді қалыптастыратын ерекшеліктерді ашуға тырысады. Мақалдар - бұл әмбебап танымдық тақырыптар мен мәдени нюанстарды бейнелейтін даналық. Бұл зерттеудің мақсаты олардың когнитивтік және прагматикалық аспектілерін анықтау мақсатында ағылшын және қазақ мақалдарындағы жалпы когнитивтік құрылымдар мен мәдени айырмашылықтарды талдау болып табылады. Негізгі бағыттарға метафоралық элементтердің когнитивті талдауы, коммуникативті функцияларды түсіну және мәдени нюанстарды анықтау үшін прагматикалық талдау кіреді. Мақалдардың когнитивті және прагматикалық аспектілерін түсіну тілдік және мәдени әртүрлілік туралы хабардар болу арқылы мәдениетаралық байланысты жақсартады. Практикалық маңыздылығы-адамдарға осы тілдік өрнектерге тән мәдени сезімталдық туралы түсінік беру. Әдістеме баламалы мақалдарды таңдауды, лингвистикалық құралдарды қолдана отырып когнитивті талдауды және әлеуметтік және мәдени факторларды ескере отырып, прагматикалық талдауды қамтиды. Когнитивті талдау әмбебап метафоралық тақырыптарды анықтады, ал прагматикалық талдау мақалдарды қолданудың нюанстарын анықтады. Зерттеу когнитивтік аспектілер саласында ағылшын және қазақ мақалдарды адамдардың жалпы ойлау үлгілерін көрсететін елеулі ұқсастықтарды көрсетеді деген қорытындыға келеді. Алайда, прагматикалық қосымшалар әр тілдік өрнекте қалыптасқан нақты құндылықтар мен дәстүрлерді ескерудің маңыздылығын көрсете отырып, ерекше мәдени нюанстарды көрсетеді. Бір қызығы, ағылшын мақалдары көбінесе қаржылық парасаттылық пен индивидуализмге бағытталған, ал қазақ аналогтары практикалық, ұжымдық даналық пен пасторлық бейнелерді біріктіреді. Зерттеудің құндылығы ағылшын және қазақ мақалдарына тән терең идеяларды ашатын салыстырмалы талдау арқылы адамның өзін-өзі көрсетуі мен мәдени ерекшеліктерін тереңірек түсіну үшін осы тілдердің мақалдарына тән мағыналарды анықтау болып табылады.
