ӘРТИПТЕС ТІЛДЕРДЕГІ БАС / HEAD СЫҢАРЛЫ СОМАТИКАЛЫҚ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРДІҢ СӨЗДІКТЕРДЕ ТҮЗІЛУІ (ҚАЗАҚ ЖӘНЕ АҒЫЛШЫН МАТЕРИАЛДАРЫ НЕГІЗІНДЕ)
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.1.76.006Кілт сөздер:
әртиптес тілдер, соматизм, бас / head сыңарлы фразеологизм, сөздік түзіліс, салыстырмалы-салғастырмалы зерттеу, толық, жартылай баламалылық, нөлдік баламалылықАннотация
Мақалада әртиптес екі тілдегі бас / head сыңарлы соматикалық фразеологизмінің сөздік түзілісте қамтылу мәселесі қарастырылады.
Мақаланың мақсаты – бас / head сыңарлы соматикалық фразеологизмінің қазақ және ағылшын тілдері сөздіктеріндегі баламасын мағынасына қарай салыстырып-салғастырып, тіларалық аударылу жайын зерделеу.
Зерттеу материалдары ретінде іріктеу әдісі арқылы екі тілдегі соматикалық фразеологизмдер алынды. Қазақ және ағылшын тілдеріндегі соматикалық фразеологизмдердің, оның ішінде бас / head сыңарының лексика-грамматикалық сипаттарына қатысты мәселелер де қоса қарастырылды.
Жұмыс барысында зерттеу әдістері ретінде салыстырмалы-салғастырмалы, сипаттау, іріктеу әдістері алынды. Нәтижесінде бас / head сыңарлы соматикалық фразеологизмінің сөздік түзілісте толық, жартылай және нөлдік баламалылық әдістері арқылы берілгені сарапталды. Зерттеу жүргізу барысында және оның нәтижесінде алынған қорытындылар қазақ және ағылшын тілдеріндегі бас / head сыңарлы соматикалық фразеологизмдердің негізгі бөлігі өзара ұқсас келеді, ал айырмашылығы белгілі бір бейнені беру үшін әртүрлі баламамен келеді деген түйінге жетелейді. Қазақ тіліндегі сөздіктерден бас / head сыңарлы 106 фразеологизмді анықтасақ, ағылшын тілі материалдарынан алынған соматикалық фразеологизм саны – 80.
Зерттеудің теориялық маңыздылығы: жұмыстың ғылыми нәтижелері, зерттеу барысындағы тың тұжырымдар мен теориялық пайымдаулар аударматану, лингвомәдениеттаным, салғастырмалы тіл білімі, корпустық лингвистика салаларының теориялық базасын толықтыруға өзіндік үлес қосады.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: жұмыстың нәтижелерін Аударманың теориясы мен практикасы, Көркем аударма практикасы, Мәдениетаралық қарым-қатынас, Инновациялық аударматану, Компьтерлік аударматану, Аударматанудың заманауи әдіс-тәсілдері және т.б. арнайы пәндерді оқыту барысында тиімді пайдалануға болады.
