АУДАРМА САПАСЫН ТАЛДАУ КРИТЕРИЙ РЕТІНДЕГІ АУДАРМА ҚАТЕЛЕРІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.1.76.028Кілт сөздер:
аударма қателері, аударма сапасын бағалау, орыс тілі, ағылшын тілі, қазақ тілі, ғылыми сала, оқу саласы, үлгіАннотация
Аударма сапасын бағалау критерийлерінің бірі - әртүрлі типтегі аударма қателерін анықтау. Сонымен қатар сапа көрсеткіштері жіберілген қателер санына кері пропорционалды болып табылады.
Жұмыстың мақсаты – С.Г. Тер-Минасованың «Тіл және мәдениетаралық коммуникация» оқулығын орыс тілінен қазақ тіліне. аударма сапасын бағалау.
Жұмыстың ғылыми маңыздылығы: бұл кітаптың аударма сапасына сараптамалық бағалау алғаш рет жүргізілуде, бұл оқу құралының ерекшелігі оның екітілді материалының көп болуы, сондықтан осындай ғылыми мәтіндерді аудару үшін орыс тілін ғана емес, ағылшын тілін де білу қажет. Орыс тілінің өзі, өз кезегінде, ағылшын тілінен бастапқы тіл ретінде де, дәнекер тіл ретінде де әрекет етеді (автордың ағылшын тілінен материалды аударған кезде). Осылайша, зерттеу нәтижелері қазақстандық аударма сынының, атап айтқанда, лингвистикалық аударматану саласының дамуына белгілі бір үлес қосуда.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы: оның нәтижелері гуманитарлық ғылымдар саласындағы ғылыми мәтіндерді аудару сапасын арттыруға ықпал етеді.
Негізгі нәтижелер: аралас типтегі (мағаналық, лингвистикалық, рәсімдік) көптеген қателер анықталды. Аудармашылар арасында пресуппозициялық фонның болмауы жеке автор стилінің негізінен берілмейтіндігіне әкелді. Түпнұсқаның семантикалық бұрмалануына әкелген негізгі қателер және аударма сапасының көрсеткіштері үшін ең маңыздысы түпнұсқаның бөліктерін түсіріп жіберу және түпнұсқа бөлшектердің семантикалық инвариантқа сәйкес келмейтін ақпаратпен ауыстыру болды. Түпнұсқаның стильдік ерекшеліктерімен (аудармашылардың ақпараттың әртүрлі түрлерін ажырата алмауынан), авторлық бағалауын сақтамау, аударылатын тілдің нормалары мен қолданылуын бұзу сияқты қателер де анықталды.
Жүргізілген талдау кітаптың жоғары оқу орындарының филология факультеттерінің студенттеріне арналған мақсатын ескере отырып, тұтастай алғанда аударманың жеткіліксіз деңгейін көрсетеді. Қателердің негізгі себебі аударма кәсібилігінің төмендігі деген қорытынды жасалады.
