ЕСКІ ЖӘНЕ ЖАҢА МӘДЕНИ СЕНІМДІЛІК ЖӘНЕ ҚЫТАЙДАҒЫ ТӨРТІНШІ МАМЫР ҚОЗҒАЛЫСЫНА ДЕЙІН ЖӘНЕ ОДАН КЕЙІНГІ ДӘСТҮРЛІ МӘДЕНИЕТТІ ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.1.76.036Кілт сөздер:
Қазақстан, төртінші мамыр, ескі мәдениет, жаңа мәдениет, мәдениеттану, дәстүрлі мәдениет, мәдени қозғалыс, мәдениетті қайта құруАннотация
Жаңа мәдениет қозғалысы, әсіресе Қытайдағы төртінші мамыр қозғалысы, модернистік рухымен және жаңа әдебиетті насихаттауымен белгілі. Дегенмен, модернизмге көңіл бөлу дәстүрлі әдебиеттің өзектілігін жиі назардан тыс қалдырады. Бұл зерттеу төртінші мамыр кезеңінде және одан кейінгі ескі және жаңа әдеби ағымдар арасындағы мәдени шиеленісті қарастырады. Зерттеу барысында екі қозғалыстың да мәдени сенімділіктің күшті сезімінен туындаған, себебі олардың әрқайсысы өз дәстүрлерінің маңызды екенін растауға тырысқаны айқындалды.
Зерттеудің мақсаты – 20 ғасырдың басындағы қытай әдебиетінің эволюциясын тереңірек түсіну, дәстүрлі мәдениеттің жаңа әдеби формалармен қатар қалай дамығанын көрсету. Зерттеу дәстүрлі әдеби стильдердің, әсіресе ескі стильдегі поэзияның, жаңа әдебиеттің танымал болуына қарамастан, қалай аман қалып қана қоймай, өркендегенін талдайды. Бұл сол дәуірде мәдениетті қалпына келтіруге бағытталған кең ауқымды күш-жігердің мәнін ашады.
Зерттеу тарихи және әдеби талдауды пайдалана отырып, Қытай мен шетелдердегі ескі өлеңдер жинақтарына назар аударады. Бұл ескі әдеби формалардың өзгермей қалғанын және жаңа мәдени қозғалыстардың пайда болуына қарамастан дамуын жалғастырғанын көрсетеді.
Зерттеу нәтижесінде ескі және жаңа әдеби бағыттардың толықтай қарсылас емес екендігін айқындалды. Керісінше, екеуі де дәстүрлі мәдениетті қалпына келтіруге үлес қосып, төртінші мамыр қозғалысының тек дәстүрден бас тартумен ғана шектелмейтінін көрсетті. Бұл екі мәдени күш арасындағы диалогқа ықпал етті, әрқайсысы қоғамдағы рөліне сенімді болды. Теориялық тұрғыдан зерттеу төртінші мамыр қозғалысының Қытай мәдениетіне әсерін қайта бағалауға мүмкіндік береді. Практикалық тұрғыдан алғанда, бұл заманауи мәдени сабақтастық пен мұраны сақтаудың маңыздылығын, заманауи мәдени саясатқа сабақ бере отырып оның маңыздылығын көрсетеді.
