СОҢҒЫ ОНЖЫЛДЫҚТАРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНЫҢ ТІЛДІК ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.2.77.003Кілт сөздер:
білім беру саласы, ресми-іскерлік стиль, ғылыми стиль, кішітіл, кірме сөздер, белсенді және енжар лексика, контент-талдау, неологизмдерАннотация
Бұл мақала Қазақстандағы білім беру саласын сипаттауға және оның лексикалық деңгейін талдауға арналған. Жұмыста қазіргі орыс тілінің арнайы ішкі тілі ретінде білім беру дискурсының ерекшеліктері қарастырылады. Ол ресми-іскерлік, ғылыми және жалпы қолданыстағы лексиканы табиғи түрде ұштастырады. Сондай-ақ бұл ішкі тілдің елдегі тілдік ортаның қалыптасуына әсері туралы айтылған.
Зерттеу материалдары ретінде Қазақстандағы білім беру қызметін реттейтін заңнамалық, оқу-ғылыми, публицистикалық және электрондық көздер, сондай-ақ нормативтік-құқықтық құжаттар пайдаланылды. Зерттеу барысында талдау және синтез, контент-талдау, сауалнама, жинақтау және жүйелеу, жіктеу және интерпретация әдістері, сондай-ақ салыстырмалы және сипаттамалы әдістер қолданылды. Жұмыста білім беру саласының лексикасы нормативтік-құқықтық базаға, білім беру жүйесін басқаруға, білім алу формалары мен деңгейлеріне және басқа да тақырыптық топтарға қатысты сөздерді қамтитыны атап өтіледі.
Мақалада Қазақстандағы білім беру саласының лексикалық құрамы үнемі өзгеріп, жаңарып отыратыны ерекше атап өтіледі. Бұл білім беру жүйесінің жаңғыртылу үдерістері мен елдің жаһандық білім кеңістігіне бірігуін көрсетеді. Авторлар Болон үдерісінің Қазақстандағы білім беру дискурсының тілдік ортасына әсеріне ерекше назар аударады. Бұл халықаралық терминдердің бейімделуінен және жаңа тілдік құрылымдардың қалыптасуынан көрінеді. ҚР білім беру саласында қолданылатын орыс тілінің ішкі тіліндегі лексикалық құрамның өзгеруіндегі негізгі үрдістер анықталды. Мақалада жаһандану, ақпараттандыру, интеграция және вестернизация сияқты әлеуметтік үдерістерге байланысты лексикалық өзгерістер мысал ретінде келтірілген.
Зерттеу нәтижелері қазіргі заманғы лингвистика теориясы мен тәжірибесіне қосымша ретінде қарастырылып, білім беру саласындағы коммуникацияның тілдік ерекшеліктерін зерттеуге арналған оқу бағдарламалары мен оқу-әдістемелік әдебиеттердің мазмұнында қолданылуы мүмкін. Авторлар бұл бағыттағы болашақ ғылыми зерттеулердің өзектілігін атап көрсетеді.
