УНИВЕРСИТЕТ САЙТЫНЫҢ ДИСКУРСЫНДАҒЫ «ЖАҺАНДЫЛЫҚ» МЕДИАКОНЦЕПТІНІҢ ӘЛЕМДІ МОДЕЛЬДЕУ ӘЛЕУЕТІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.2.77.016Кілт сөздер:
медиаконцепт, корпустық талдау, «жаһандылық» медиаконцептісі, дискурсивті әлемді модельдеу, университет сайтының дискурсы, ассоциативті-мағыналық векторлар, тоналды талдау, сөйлеу интенсификациясы, стратегиялық позициялауАннотация
Бұл мақалада университет сайтының дискурсындағы «жаһандылық» медиаконцептінің белсенділігі нәтижесінде қалыптасатын әлемді модельдеудің ерекшеліктері қарастырылады.
Зерттеу мақсаты – медиаконцепт репрезентанттарының ассоциативті-мағыналық векторлары мен бағалау сипаттамаларын жүйелеу арқылы «жаһандылық» медиаконцептінің әлемді модельдеу әлеуетін анықтау. Зерттеудің ғылыми маңыздылығы медиаконцептінің семантикалық эволюциясының когнитивті-дискурсивті механизмдерін ашумен байланысты. Мақалада ғаламдық университет бейнесінің мақсатты аудиторияда қалыптасуы білім беру саласындағы өзекті әлеуметтік-мәдени күн тәртібін бейнелейтіні дәлелденген.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы – алынған нәтижелерді академиялық брендтеу стратегияларын әзірлеуге және жоғары оқу орындарының тартымдылығын арттыруға қолдану мүмкіндігінде.
Талдау когнитивті-дискурсивті парадигма ұстанымдарына негізделген әдістер кешені арқылы жүргізілді. Жұмыста лексикографиялық және контексттік-ассоциативті талдау әдістері қолданылды. Корпустық-бағдарлы талдау Sketch Engine корпус менеджерінің мәтіндік деректерді автоматты өңдеу құралдары арқылы жүргізілді. Мәтіннің эмоционалдық реңкін талдау GroupDocs Sentiment Analysis және Sentiment Analysis құралдарын қолдана отырып, сапалық талдау әдісімен жүзеге асырылды. Эмпирикалық материал корпусына QS World University Rankings 2025 рейтингінің үздік-100 құрамына кіретін 45 университеттің ресми сайттарының “Home”, “About the University”, “Education/Study” беттерінде жарияланған мәтіндері енді.
Зерттеу нәтижесінде «жаһандылық» медиаконцептінің ең жиі кездесетін репрезентанты global лексемасы және онымен байланысты коллокациялар екені анықталды. Медиаконцепт импликационалы төрт ассоциативті-мағыналық вектор бойынша кеңейеді: беделділік, әртүрлілік, трансшекаралық сипат және көпқырлылық. Тоналды талдау бұл медиаконцептінің жоғары деңгейде жағымды коннотацияларға ие екенін көрсетті. Медиа репрезентанттар «жаһандық университет» бейнесін халықаралық білім кеңістігіндегі ықпалды институт ретінде белсендіреді.
Осы факторлардың жиынтығы «жаһандылық» медиаконцептінің әлемді модельдеу әлеуетінің жоғары екенін дәлелдейді. Сонымен қатар, бұл медиаконцепт мәдени тұрақты құбылыс ретінде әлі қалыптаспағаны анықталды. Оның медиа-дискурстағы қызметі репрезентанттар мәндерінің күшейтілуімен қатар жүреді, бұл білім беру саласындағы мақсатты аудитория үшін өзекті әлеуметтік-мәдени күн тәртібін саналы түрде қалыптастыруға бағытталғанын көрсетеді. Болашақ зерттеулер медиакеңістіктегі университеттердің стратегиялық позициялануын анықтайтын медиаконцепттерді әрі қарай зерттеуге бағытталуы мүмкін.
