ТІЛ МАМАНДАРЫНЫҢ ЭМОЦИОНАЛДЫҚ ИНТЕЛЛЕКТІСІН ДАМЫТУ (ҚАЗАҚ ТІЛІ ШЕТ ТІЛІ РЕТІНДЕ)
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.3.78.038Кілт сөздер:
студенттердің белсенділігі, педагогикалық диагностика, эмпатия, полилингвалды білім беру, мәдениетаралық коммуникация, эмоциялық интеллект, мұғалім, қазақ тілі шет тілі ретіндеАннотация
Кіріспе. Мақалада жаһандану және полимәдени білім беру кеңістігі жағдайында қазақ тілін шетелдік ретінде оқытатын оқытушылардың эмоциялық интеллектісін (ЭИ) қалыптастыру мәселесі қарастырылады. Мұғалімнің көптілді аудиториямен жұмыс істеуде мәдениетаралық коммуникацияның делдалы ретіндегі рөліне ерекше назар аударылған.
Зерттеудің мақсаты, негізгі бағыттары мен идеялары. Зерттеудің мақсаты – мұғалімдердің кәсіби қызметіндегі эмоциялық интеллектінің маңыздылығын анықтау және оны қалыптастырудың ұйымдастырушылық моделін ұсыну. Негізгі назар ЭИ компоненттерінің (эмпатия, өзін-өзі реттеу, қатынастарды басқару) қазақ тілін шетелдік ретінде оқыту тиімділігіне және білім алушылардың бейімделуіне әсерін зерттеуге бағытталған.
Зерттеудің ғылыми және практикалық маңызы. Жұмыс мәдениетаралық контексте жұмыс істейтін педагогтарды эмоциялық тұрғыдан даярлау қажеттілігін өзектендіреді. Ғылыми маңыздылығы – полилингвалды өзара әрекеттестік жағдайында ЭИ-дің оқыту тиімділігінің факторы ретінде теориялық негізделуінде. Практикалық маңыздылығы – ұсынылған модельді мұғалімдердің біліктілігін арттыру жүйесінде қолдану мүмкіндігінде.
Зерттеу әдістемесі. Әдістеме сапалық және сандық тәсілдерді қамтиды: EQ-i сауалнамасы арқылы ЭИ деңгейін диагностикалау, когнитивті-мінез-құлық тәсіл элементтері бар тренинг өткізу және нәтижелердің динамикасын статистикалық өңдеу әдістері арқылы талдау. Зерттеуге 30 мұғалім және 215 студент қатысты.
Негізгі нәтижелер мен талдау, зерттеу қорытындылары. Алынған деректер оқытушының жоғары ЭИ деңгейі студенттердің оқу мотивациясы мен үлгеріміне оң әсер ететінін растады. Эксперимент эмоциялық құзыреттілігі жоғары мұғалімнің білім беру ортасын жақсартуға, студенттердің алаңдаушылық деңгейін төмендетуге және өзара әрекет сапасын арттыруға ықпал ететінін көрсетті.
Зерттеудің құндылығы (білім саласына қосқан үлесі). Зерттеу қолданбалы педагогика, тілдік дидактика және білім беру психологиясы салаларына үлес қосады, көптілді оқытудағы эмоциялық ықпал ету механизмдерін түсінуді кеңейтеді. Ұсынылған модель педагогикалық кадрларды даярлау жүйесін кешенді түрде жаңғыртуға негіз бола алады.
Жұмыстың практикалық маңызы. Нәтижелер көптілді мектептер мен жоғары оқу орындары үшін мұғалімдердің біліктілігін арттыру бағдарламаларына енгізілуі мүмкін. Жұмыс қазақ тілінің полимәдени ортадағы орнын нығайтуға және Қазақстан Республикасының білім беру саясатының стратегиялық бағыттарына сәйкес келеді.
