Т. МОРРИСОННЫҢ «СҮЙІКТІ» РОМАНЫНЫҢ ЛИНГВОМӘДЕНИ КҮРДЕЛІЛІГІ МЕН ЖАНРЛЫҚ ГИБРИДТІЛІГІНЕ БАЙЛАНЫСТЫ АУДАРМА ҚИЫНДЫҚТАРЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.2.77.022Кілт сөздер:
жанрлық гибридтілік, аударманың лингвомәдени қиындықтары, аударма стратегиялары, мәтіндік өлшемдер, функционалдық өлшемдер, мәдени-лингвистикалық өлшемдер, мәдени символизм, аударма теориясыАннотация
Тони Моррисонның «Сүйікті» романы американдық құлдықтың жарақаты мен мұрасын зерттеу үшін тарихи фантастика, сиқырлы реализм, готикалық үрей және психологиялық драма элементтерін біріктіретін жанрлық гибридтік шедевр болып табылады. Бұл мақала Моррисонның баяндау стилін анықтайтын жанрлық көп қабаттылыққа ерекше назар аудара отырып, осы шығарманы орыс тіліне аударудың лингвомәдени күрделілігіне арналған.
Зерттеудің мақсаты – түпнұсқа мәтінінің жанрлық ерекшеліктерін анықтау, жанрлық және мәдени тығыздықты жеткізуде туындайтын ерекше қиындықтарды анықтау және романның стильдік-семантикалық тереңдігін сақтауға бағытталған И.Тогоеваның орыс тіліндегі нұсқасында қолданылған аударма стратегияларын талдау.
Әдістемелік тұрғыдан жұмыс аударма теорияларын (соның ішінде скопос теориясы мен жаттандыру/шетелдік дихотомия), лингвомәдени талдау мен егжей-тегжейлі мәтіндік зерттеулерді біріктіретін сапалы салыстырмалы талдауға негізделген. Түпнұсқа және аударылған мәтіннің репрезентативті фрагменттері мәтіндік, функционалдық және мәдени-тілдік өлшемдер тұрғысынан талданады, соның ішінде диалектілік ауызекі сөйлеу, сана ағымы және африкалық-американдық мәдениетке негізделген символизм.
Нәтижелер көрсеткендей, тақырыптық тұтастық пен баяндау логикасы сақталғанымен, И.Тогоева аудармасында түпнұсқадағы ырғақтық үзіліс, экспрессивті ауызекі тіл, метафоралық көп мағыналылық жиі теңестіріледі. Африкандық американдық диалектінің, ауызша дәстүрдің және рухани символизмнің негізгі элементтері стандартталған, нәтижесінде мәдени ерекшелік пен поэтикалық бөлшектену жоғалады.
Жұмыстың ғылыми құндылығы оның әдебиеттану мен аударматану арасындағы алшақтықты жоюға мүмкіндік беретін жанрлық-гибридті және мәдени бай мәтінді көп өлшемді талдауында. Зерттеудің практикалық маңыздылығы стильдік қарқындылықты да, идеялық тереңдікті де сақтауды талап ететін және мәдениетаралық көркем аудармада қолдануға болатын күрделі көп жанрлы мәтіндерді аудару бойынша тиімді ұсыныстар беруде.
