ТІЛДІК СӘЙКЕСТІЛІК ИНТЕРИОРИЗАЦИЯЛАНАТЫН ҚАСИЕТ РЕТІНДЕ

Аннотация

Қазіргі жаһандану әлемінде жеке басына қатысты мәселелер ерекше өзектілікке ие, олар енді тек әлеуметтік ғылымдардың мәселесі емес. Ол әртүрлі позициялардан зерттеледі: философиялық, психологиялық, саяси, экономикалық және т. этникалық топ, белгілі бір әлеуметтік топпен және т.б. Бұл мақаланың мақсаты осы мәселенің бір аспектісін - лингвистикалық бірегейліктің ішкі қасиетін көрсету болып табылады. Белгілі болғандай, интериаризация дегеніміз тілдік тұлғаның әлеуметтену процесінде оның ішкі дүниесінің қалыптасуына сыртқы факторлардың тұтас кешенінің ықпалын білдіреді. Бұл жұмыстың ғылыми маңыздылығы көп ұлтты қазақ қоғамындағы тілдік тұлғаның қалыптасу ерекшеліктерін анықтау болып табылады. Қазақ қоғамының коммуникативті кеңістігінде мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілі мен екінші ресми тіл ретінде орыс тілі басым болғандықтан, тілдік тұлға мәселесі өзекті болып отыр. Бірқатар диаспоралар негізінен жартылай орыстілді (неміс, корей, украин, т.б.), ішінара қазақтілді (өзбек, ұйғыр, түрік, т.б.) құрайтыны анық. Және бұл жағдай «...психиканың әрбір нағыз адамдық формасы, ең алдымен, адамдар арасындағы қарым-қатынастың сыртқы, әлеуметтік формасы ретінде көрінеді және содан кейін ғана интериаризация нәтижесінде жеке тұлғаның психикалық процесіне айналады» деген тезисті растайды. ” [1, 2]. Әрине, біз олардың ассимиляциясы туралы айтып отырған жоқпыз, өйткені бұл диаспоралардың ана тілдері мұра тілдеріне айналды. Осы орайда көптілді қазақ қоғамында тілдік тұлғаның қалыптасуына қандай факторлар әсер ететінін зерттеу қызықты. Ал оның практикалық маңыздылығы оның материалдарын тілдік тұлғаны одан әрі зерттеуге, сондай-ақ осы мәселе бойынша оқулықтар құрастыруға пайдалану мүмкіндігінде. Қоғамның сана-сезімі бұқаралық ақпарат құралдарының тілінде барынша айқын көрінетіндіктен, деректі материалды алудың көзі – қазақ газеті баспасөзі. Бұл мақсатқа жету үшін сипаттау, түсіндіру, талдау, синтез және жалпылау сияқты әдістер қолданылды.