АҚПАРАТТЫҚ КЕҢІСТІКТЕГІ ТІЛДІК ТАҢБАЛАР

Аннотация

Мақала ақпараттық-коммуникациялық кеңістіктегі тілдік таңбалардың қызметін зерттеуге арналған. Шындықты символдық бейнелеу таңбаларға енген мағыналарды кодтайтын тіл арқылы жүзеге асады. Олар қарым-қатынасқа қатысушыларға тіл мен мәдениет кеңістігінде шарлау мүмкіндігін береді, олардың кодтары шындықты түсіну мен бейнелеудің ерекше әмбебап тәсілі болып табылады. Мақаланың мақсаты – рәміздердің мәртебесін, атқаратын қызметтері мен тілдік-мәдени ерекшеліктерін айқындау, тілдік таңбалардың жалпыға ортақ, жалпыадамзаттық және ұлттық мәдени аспектілерін анықтау. Зерттеудің теориялық маңыздылығы, ең алдымен, оның терең құрылымдарымен, шығармашылық мүмкіндіктерімен тілдің дамуына қатысты маңызды мәселелердің бірін көрсетуінде, практикалық тұрғыдан алғанда құндылықтар жүйесін анықтауға көмектесуінде. Белгілі бір мәдениетте қабылданған, мәдениеттің гипермәтінін неғұрлым мағыналы дешифрлеуге мүмкіндік беретін этнолингвомәдениеттану қабатының қалыңдығына ену үшін ақпарат береді. Талдау барысында осы құбылыстарды бейнелейтін тілдік фактілер мен идеялар арасындағы байланысты байқауға мүмкіндік беретін кросс-корреляциялық әдіс, ұлттық-мәдени аспектіні, лингвомәдени түсіндірме элементтерін, лингвомәдениеттану элементтерін бөліп көрсетуге мүмкіндік беретін лингвомәдени семантизациялық әдісі, сондай-ақ семиотикалық және прагма-функционалдық тәсілдер. Жүргізілген талдау сипатталған тілдік бірліктерді өзегі мен перифериясы үнемі өзара әрекеттесетін және негізінен орындарын ауыстыра алатын интегралдық жүйенің элементтері ретінде көрсетуге мүмкіндік береді. Жалпылау қасиеті тұтастай бейнелі-символдық арсеналдың барлық құрамдас бөліктеріне сол немесе басқа дәрежеде тән болғанымен, әртүрлі жағдайларда айқындықтың әртүрлі дәрежесі болады. Символдық қайта ойлау белгілі бір танымдық қадамдардың жиынтығын қамтиды, ал бейнелі қолдану механизмі бар негізінде ескіні қысқарту және жаңаның тууы болып табылады, тілдік таңбаларды қолдану механизмі жалпылау және құру ретінде қарастырылады. Алынған мәліметтер танымдық танымның алуан түрлілігін, көп сатылы және көп векторлығын көрсетеді, ал қазіргі лингвистика адамның ақыл – ой әрекетінің маңызды аспектілерін-оның санасы мен интеллектісін, шындықты қабылдау мен түсіну ерекшеліктерін, сондай-ақ осы процестерді тілде білдіру тәсілдерін зерттейді. Мәдениеттің ұлттық ерекшелігі әсіресе тілдік бейнелі-символдық жүйеде айқын көрінеді. Рәміздер-бұл жалпы лингвомәдени заряды бар лингвистикалық стереотиптер. Тілдік таңбалар коммуникативтік жағдайды дәлірек жеткізуге мүмкіндік береді, ал бағдарлардың тұрақты өзгеру дәуірінде символдар ерекше ақпараттық мәнге ие болады.