КОЛОРИСТИКАЛЫҚ КОМПОНЕНТІ БАР ОРЫС ЖӘНЕ ҚАЗАҚ ФРАЗЕОЛОГИЯЛЫҚ ОРАЛЫМДАРЫ: ЗЕРТТЕУДІҢ ЭТНОЛИНГВОМӘДЕНИЕТТІК АСПЕКТІСІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2022.66.3.015Кілт сөздер:
фразеологиялық айналым, түстік терминдер, далалық зерттеу, шеткері ядро, тілдік сурет, лингвомәдени тәсіл, ұлттық-мәдени код, контрастивті талдауАннотация
Мақалада ұрпақтар мен этностың жекелеген өкілдерінің тәжірибесін материалдандыру ретінде тілдік халық санасының өнімі болып табылатын түс ұғымдарын білдіретін түйінді сөзі бар орыс және қазақ фразеологиялық тіркестері зерттеледі. Қазіргі жаһандану кеңістігіндегі этностар менталитетінің ұлттық-мәдени стереотиптерін анықтау ұлттың тілдік қауымдастық ретінде қалыптасуының әлеуметтік-саяси, экономикалық, психологиялық және тарихи факторы болып табылатындығында ғылыми-практикалық маңыздылығы жатыр. Зерттеу әдістемесі орыс және қазақ фразеологиялық айналымдарын салыстырмалы талдауға, салыстырылатын тілдердегі толық, ішінара баламаларды анықтауға, орыс және қазақ эквивалентсіз фразеологиялық айналымдарын талдауға негізделген. Зерттелетін материалды лексико-семантикалық талдау нәтижесінде фразеологизм сияқты күрделі ассоциативтік тілдік бірліктерді салыстырмалы, лингвомәдени, танымдық тұрғыдан зерттеу қазіргі тіл білімінің өзекті тақырыптарының бірі болып табылатындығы анықталды, оларды қамту тиімді мәдениетаралық байланысты қамтамасыз ету үшін қажет. Жүргізілген зерттеудің құндылығы тілдің фразеологиялық қоры лингвомәдени қоғамдастықтың әлеуметтік және мәдени тәжірибесін тіркейтінін және бейнелейтінін, бүкіл адамзат үшін ортақ әмбебап, сондай-ақ әлемнің бірегей, ұлттық-мәдени әлем суретінде көрініс табатынын, қазақ және орыс философиялық дүниетанымы мен дүниетанымының ұлттық-мәдени ерекшелігін көрсететін және талданатын тілдердің паремиологиялық қорының призмасы арқылы қоршаған болмысты бірегей қабылдауын көрсететін жалпы және шеткері ядроны сипаттайтын түсінумен анықталады. Жұмыс қорытындыларының практикалық маңыздылығы аталған материалды тілді оқытудың когнитивті, мәдениетаралық, лингвомәдениеттік аспектілермен байланысты жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру (магистратура және докторантура) пәндерін оқытуға енгізу мүмкіндігімен айқындалады: «Этнолингвомәдениеттану», «Орыс тілі және мәдениетаралық коммуникация», «Мәдениетаралық коммуникацияның теориясы мен практикасы».
