ҚАЗАҚСТАНДЫҚ АУДАРМАТАНУ САЛАСЫНДАҒЫ ЗЕРТТЕУЛЕР ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ БАСТАПҚЫ РЕТРОСПЕКТИВТІ ТАЛДАУЫ (ХХ ғасырдың ортасынан ХХІ ғасырдың басына дейін)

Аннотация

Белгілі болғандай, Қазақстан аударматануы 20 ғасырдың екінші жартысында Советтік аударматанудың бір саласы ретінде дербес ғылым болып қалыптасты. Тиісінше, біршама ұзақ уақыт бойы Советтік, одан кейін Ресейлiк аударма теориясына тән тенденциялар қазақстандық ғалымдардың зерттеулеріне елеулі ықпал етіп, екпіндерді айқындап берді. Бұл мақалада ХХ ғасырдың ортасынан қазіргі уақытқа дейінгі кезеңдегі қазақ аударма ғылымының негізгі бағыттарына қысқаша шолу жасалады. Диахрондық бөлімде қарастырылып отырған кезеңдердің әрқайсысы бойынша қазақстандық зерттеушілердің ғылыми еңбектеріне шолу жасалады. Қазақ аударма ғылымының даму тарихы шартты түрде бірнеше кезеңдерге бөлінеді. Әр кезеңде жазылған шығармалардың тақырыптары мен негізгі тақырыптарын талдай отырып, Қазақстанда аударматану ғылымының дамып келе жатқан негізгі бағыттарын жалпы түрде болса да көрсетуге болады. Соңғы жылдары аударманың түрлерінің практикалық аспектілеріне назар аударған қазіргі аударматану ғылымында бұл түрдегі шолулар өте сирек кездесетінін атап өткен жөн. Соған қарамастан, мұндай шолу әр жылдардағы көрнекті ғалымдарға құрмет көрсетуге ғана емес, қазақстандық аударматану картасындағы «ақтаңдақтарды» анықтауға және аударма ғылымының назардан тыс қалған салаларын анықтауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, зерттелетін салалардағы жаңа тенденциялардың пайда болуын, атап айтқанда, қазақстандық гуманитарлық зерттеулердің тек лингвистикалық теорияларға негізделген тақырыптар мен әдістерден біртіндеп алшақтауын қадағалауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ қазіргі қазақстандық аудармашылардың аударманың басқа түрлерімен және мәтіндердің басқа түрлерімен жұмыс істеу кезінде тек көркем мәтіндерді жазбаша аудару әдістерін зерттеуден практикалық аударма үлгілерін зерттеуге назар аударуға деген ұмтылысын байқауға болады.