САЯСИ ДИСКУРСТА ФРАЗЕОЛОГИЯЛЫҚ БІРЛІКТЕРДІҢ ЖҰМЫС ІСТЕУІ (ҚАЗАҚСТАНДЫҚ САЯСАТКЕРЛЕРДІҢ СӨЗ СӨЙЛЕУ НЕГІЗІНДЕ)
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2023.71.4.008Кілт сөздер:
фразеологизм, саяси дискурс, саяси лингвистика, коннотация, әлемнің лингвистикалық бейнесі, трансформация, лингвистикалық манипуляция, экспрессивтілікАннотация
Мақалада қоғамдық-саяси процестерді сипаттау үшін қазақстандық саяси қайраткерлердің сөйлеуінде қолданылатын фразеологиялық бірліктерді талдау ұсынылған. Зерттеудің мақсаты-тұрақты өрнектерді лингвистикалық зерттеу, олардың жұмыс істеуінің негізгі тенденцияларын, сондай-ақ автордың қарқындылығын анықтау. Мақаланың ғылыми және практикалық маңыздылығы саяси дискурсивті кеңістіктегі фразеологиялық бірліктердің қызметін одан әрі зерттеу мүмкіндігі болып табылады. Зерттеу әдістемесі қазақстандық саясаткерлер қолданатын тұрақты өрнектерді кешенді талдауға, бағалаудың фразеологиялық бірліктерін жіктеуге, сондай-ақ трансформация кезіндегі үрдістерін анықтауға негізделген. Адам әлемінің ұлттық-мәдени бейнесінің көрінісі болып табылатын модификациялардың әртүрлі түрлерін зерттеу ұсынылған. Фразеологиялық деңгейдің лингвистикалық бірліктері ұлттық лингвомәдени шындықта сәйкестендіру мүмкіндіктеріне, қоршаған әлемді бейнелеудің дүниетанымдық тәсілдеріне, сондай-ақ институционалдық және аксиологиялық қасиеттерге байланысты бірқатар функцияларды орындайды. Жүргізілген зерттеудің құндылығы саясаткерлердің сөйлеуіндегі фразеологиялық бірліктердің әртүрлі модификациялары жеке лингвистикалық ойлаудың нәтижесі екенін түсінумен анықталады. Саясаткер негізгі формальды құрылымды, семантиканы өзгерте отырып, фразеологизмнің әртүрлі коннотативті семантикалық реңктерін енгізе отырып, тәжірибені эмоционалды бағалауды білдіреді және саяси дискурста мәлімдеменің негізгі прагматикалық қызметін күшейтеді. Автордың ерекше тілдік және шығармашылық ойлауының арқасында фразеологиялық бірліктер контекстік фонмен, жағдаймен, прагматикалық функциямен және саяси дискурстың басқа да ілеспе сипаттамаларымен тығыз байланысты әртүрлі өзгерістерге ұшырайды. Жұмыс нәтижелерінің практикалық маңыздылығы лексикология және фразеология, саяси лингвистика, мәтін және дискурс теориясы бойынша жоғары оқу орындарының курстарын оқытуда зерттеу нәтижелерін пайдалану мүмкіндігімен анықталады.
