КӨРКЕМ МӘТІНДЕГІ ЕСІМДІКТЕРДІҢ ДЕЙКТИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ЖӘНЕ АУДАРМА МӘСЕЛЕЛЕРІ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2021.62.3.008Кілт сөздер:
жеке есім, лингвомәдениет, деиксис, семантикалық-референттік мазмұн, прагматикалық мазмұнАннотация
Кіріспе. Дейктикалық функцияларды тасымалдаушы ретінде жеке есімдер мәтіннің эгоцентрлік бірліктері болып табылады.Олар белгілі бір ұлттық тілде бар діни, тарихи және күнделікті халықтың ұлттық-тарихи тәжірибесін, мәдениеін көрсететін ассоциациялармен байланысты сөйлеу этикетінің нормаларын білдіреді. Көркем мәтінде кейіпкерлердің диалогында қолданылатын жеке есімдіктер автордың ниетіне сәйкес елеулі коммуникативті-прагматикалық және көркем мазмұнға ие бола алады.
Ғылыми зерттеудің мақсаты, негізгі бағыттары мен идеялары. Бұл жұмыстың мақсаты - кейіпкерлердің диалогы шеңберінде жеке есімдіктер арқылы көркем мәтінде берілетін интеллектуалды және эмоционалды экспрессивті ақпараттың түрлерін анықтау.
Халықтың ұлттық-тарихи тәжірибесін, мәдениетін көрсететін нақты діни, тарихи және күнделікті ассоциациялармен байланысты бұл интеллектуалды және эмоционалды ақпараттың реңктері генетикалық және типологиялық әр түрлі тілдерге жататын лингвистикалық материалды салыстырмалы талдау кезінде ашылады (бұл жағдайда, орыс, ағылшын, испан, қазақ және эстон тілдері).
Жұмыстың ғылыми және практикалық маңыздылығына қысқаша сипаттама. Мақала дейксис теориясын, прагматиканы, аударманың лингвистикалық теориясын дамыту үшін және көркем мәтінді аудару бойынша жұмыста практикалық қолдану үшін қызығушылық тудырады.
Зерттеу әдістемесінің қысқаша сипаттамасы. Негізгі зерттеу әдісі - көркем мәтіннің диалогтық үзінділеріндегі орыс, ағылшын, испан, қазақ және эстон тілдеріндегі жеке есімдіктердің коммуникативті және прагматикалық мазмұнын салыстырмалы талдау.
Негізгі нәтижелер мен талдау, зерттеу жұмысының қорытындылары. Дәстүр бойынша стилистикалық бейтарап сөйлеу бірліктері ретінде анықталған, мәтін ішіндегі есімдіктерге интеллектуалды және эмоционалды экспрессивті ақпарат берілуі мүмкін, олардың кейбіреулері аударма кезінде жиі жоғалады. Мұндай ақпаратты жоғалтпау үшін аудармашыға әр түрлі тілдердің лингвистикалық және мәдени салаларын білу қажет.
Зерттеудің маңызы жеке есімдіктердің жүйелік дейктикалық мағыналарын зерттеуде және оларды тіл мен мәдениет элементтерін синтездейтін бірлік ретінде сипаттауда.
Көркем мәтін құрылымындағы жеке есімдерге мұндай көзқарас аудармашыға мәтіннің диалогтық үзінділерін аударумен жұмыс жасауда практикалық көмек көрсете алады. Бұл диалогтар персонаждардың әлеуметтік -эмоционалдық қатынастарын көрсетеді және мәтін сюжеты мен тұтастай мәтін ерекшеліктерін түсіну үшін маңызды.
