ҚАЗІРГІ ШЫНДЫҚТА ЛИНГВИСТИКАНЫ ОҚУ МӘСЕЛЕЛЕРІ МЕН БОЛАШАҒЫ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.48371/PHILS.2025.3.78.027Кілт сөздер:
лингвистика, лингвистикалық әртүрлілік, мәдениет, стереотип, қабылдау, тіл білімі, әдіс, сөйлеуАннотация
Бұл мақалада қазіргі заманғы шындықтағы лингвистиканы зерттеудің өзекті мәселелері мен болашағы қарастырылған. Зерттеудің өзектілігі қоғамдағы қарқынды өзгерістерге және тіл мен қарым-қатынасты қолдануға әсер ететін технологиялардың дамуына байланысты. Жұмыстың жаңашылдығы – білім беру ортасындағы этномәдени стереотиптерді қабылдауға мәтіннің лексикалық бояуының әсерін эксперименталды түрде зерттеуде. Филология студенттерінің этномәдени ерекшеліктерді сипаттау кезінде бейтарап және эмоционалды-бағалаушы лексикасы бар мәтіндерге реакцияларын салыстырмалы зерттеу жүргізілді, бұл оқу процесінде мәдениетаралық идеяларды қалыптастыруға тілдік құралдардың әсер ету дәрежесін сандық бағалауға мүмкіндік берді.
Зерттеу жұмысымыздың мақсаты – көпұлтты білім беру ортасында «Орыс тілі мен әдебиеті» бағдарламасы бойынша оқитын филолог студенттердің этномәдени стереотиптерді қабылдауына мәтіннің лексикалық бояуының әсерін анықтау. Жұмыста эксперименттік мәтіндердегі лексикалық бірліктердің ұйымдастырылуын талдау үшін құрылымдық әдіс (И.А. Бодуэн де Куртене, Ф. де Соссюр, Н. Хомский), бағалаушы лексиканың семантикалық құрамдастарын анықтау үшін компоненттік талдау әдісі және жауап беруді қабылдауға әсер ететін әлеуметтік факторларды есепке алу үшін социолингвистикалық әдіс қолданылды.
Мақалада лингвистика ғылымының қазіргі жағдайын талдау тұрғысында қазіргі ғылыми әдебиеттерде кеңінен ұсынылған төрт негізгі бағыт жинақталып, жүйеленген. Олар лингвистика дамуының қиыншылықтары және сонымен бірге перспективалы векторлары ретінде қарастырылады: тілдік әртүрлілікті сақтау; тілді ережелер жүйесі немесе дискурсивті мәтін ретінде қабылдау дилеммасы; лингвистикалық талдауға сандық әдістерді кіріктіру; тілдің эволюциясын түсіну үшін диахрондық тәсілдің маңыздылығы. Бұл бағыттарды анықтау отандық және шетелдік дереккөздерді, сонымен қатар лексикалық бояудың этномәдени стереотиптерді қабылдауға әсерін зерттеу аясында жинақталған эмпирикалық материалдарды теориялық талдаудың нәтижесі болды. Зерттеудің практикалық құндылығы оның нәтижелерін «6В01702 – Орыс тілі мен әдебиеті» мамандығы бойынша оқитын студенттерге орыс тілімен байланысты пәндерді оқытудың білім беру әдістерін әзірлеуде қолдану мүмкіндігінде.
Жалпы, тіл білімі қарым-қатынас пен қарым-қатынастың негізгі құралы болғандықтан, қазіргі заманда тіл білімі маңызды рөл атқарады. Тілді және оның қызметін зерттеу басқа адамдар мен мәдениеттерді жақсы түсінуге ғана емес, сонымен қатар қарым-қатынастың жаңа технологияларын жасауға және мәдениетаралық қатынастарды жақсартуға мүмкіндік береді.
